Faiz, ekonomi haberlerinde bolca duyulan bir kavram.
Politika faizi ve mevduat faizi, birbirlerinden çok farklı iki unsur olmalarına rağmen karıştırılabilmektedir.
Bankacılık işlemlerinde pek çok faiz unsuru rol oynasa da politika ve mevduat faizleri daha ön plandadır. Mevduat faizleri bankalar tarafından belirlenir ve her bankada farklı olabilir. Politika faizi ise devlet tarafından belirlenen bir orana sahiptir. Mevduat faizi sadece ilgili hesaptaki parayı etkilerken politika faizinin tahvil ve bonolara etkisi vardır.
Faizlerle bankacılık işlemlerinizin çoğunda karşılaşabilirsiniz. Tek bir çeşidi olmadığı için karşılaştığınız faizlerin ne anlama geldiğini bilmiyor olabilirsiniz. Bu doğrultuda “mevduat” ve “politika” şeklindeki iki türün anlamını bilmeniz, yatırımlarınızı değerlendirebilmeniz adına önemlidir. Biri banka, diğeri ise devlet tarafından belirlenen bu oranlar, paranızı daha değerli hâle getirebilir.
Faizin pek çok farklı tanımı vardır. İktisat biliminde yaygın olarak kullanılan ve kabul gören iki tanımdan biri, “Bir borç anlaşmasının satışı neticesinde sağlanan gelir oranı.” şeklindedir. “Üretim amaçlı girdi olarak ayrılmış sermayenin gelir oranı.” ise en çok kullanılan ikinci tanımdır.
Standart faizden farklı olan bileşik faiz hakkında detaylı bilgi almak için ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.
Politika faizi kavramı, Merkez Bankası’nın belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı için kullanılır. TCMB, bankaların repo taleplerine bu faiz oranı doğrultusunda cevap verir. Bankalar ise repo yapmak için ellerindeki tahvil ve bonoları teminat olarak gösterip Merkez Bankasından para temin ederler. Bu şekilde kendilerine fon oluştururlar. Politika faiz oranları, sene içinde çoğunlukla aylık dönemlerle, Para Politikası Kurulu (PPK) toplantılarında duyurulur. Kısaca bu faiz, Merkez Bankası’nın para arzı yerine faiz oranını kontrol etmek istediğinde uyguladığı bir yöntemdir.
Politika faizi daha geniş kapsamlı bir faiz kavramıdır ve devlete bağlı PPK’nun açıkladığı bir faiz türüdür. Mevduat faizi ise elinizdeki paranın hacmine, paranın bankada kalacağı vadeye ve o günkü piyasa şartlarına göre; bankanın belirlediği oranlara ve politika faizine bağlı olarak, bankaların inisiyatifinde olan bir faiz çeşididir. Yani her bankanın mevduat faiz oranı farklılık gösterir. Mevduat faizi oranları genellikle bankaların para toplama yoğunluğuna göre değişir.
Mevduat faizi hesaplama formülü şöyledir:
Matematiksel bir formül yerine mevduat faizi hesaplama aracımızı kullanarak daha hızlı ve doğru bir hesaplama yapabilmeniz mümkündür.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, ekonomideki son likidite kaynağı olarak piyasalarda bankalara ödünç para verebilir ya da bankalardan ödünç para alabilir. Merkez Bankası, politika faiz oranlarını piyasaları etkilemek için belirler.
Piyasanın nasıl etkilendiği hakkında detaylı bilgi almak için “Merkez Bankası Faiz Artırınca Ne Olur?” yazımıza göz atabilirsiniz.
Para Politikası Kurulu’nun faiz kararları, daha önce belirtilmiş bir zaman çizelgesi kapsamında yapılan toplantılarında alınır. Para Politikası Kurulu toplantılarında faiz oranlarına dair alınan kararlar, nedenleri ile beraber, toplantı günü saat 14.00’de Merkez Bankası tarafından açıklanır.
1 Haziran 2018 tarihinden itibaren bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı Merkez Bankası politika faizi oldu. Merkez Bankası, gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına göre -/+ 150 baz puanlık bir marj ile belirledi ve Geç Likidite Penceresi işlemlerinde uygulanacak Merkez Bankası borçlanma faiz oranının yüzde 0 olarak uygulanmasına karar verdi.
En son 22 Ekim 2020 tarihinde ise para politikası operasyonel kapsamda farklılık yapılarak Geç Likidite Penceresi işlemlerinde geçerli olan Merkez Bankası borç verme faiz oranı ile gecelik borç verme faiz oranı arasındaki farkın 300 baz puan olarak uygulanmasına karar verildi.
Politika faizi, genellikle aylık olarak açıklanır. Bu durumlarda Merkez Bankasının resmi faiz oranları üzerinden para arzı ve kısa vadeli faiz oranlarında kontrol olanağı oluşur. Merkez Bankası, bankaların gereksinim duyduğu likiditeyi sunmak için bankalara verdiği kısa vadeli borçların ve fazla likiditeyi almak için yaptığı borçlanmanın faiz oranlarına kendisi karar verir.
Faiz kararları alınırken, orta vadeli bir öngörü ile, gelecek dönem enflasyon oranlarına dikkat edilir. Buna ek olarak, dış gelişmelerin enflasyon üzerindeki geçici etkilerine anlık tepki olmaması ve orta vadeli hedeflere üzerine durularak politika tepkisinin bir sürece yayılması yolu izlenir.
Yatırım yaparken söz konusu faiz oranlarından etkilenebilirsiniz. “Yatırım Araçları” sayfamızı ziyaret ederek sizin için en uygun aracı seçme konusunda yardım alabilirsiniz.
Para politikasına çoğunlukla “genişletici” ya da “daraltıcı” para politikası kavramlarıyla yaklaşılır. Genişletici para politikası, ekonomideki toplam para arzının artırılması demek olurken daraltıcı para politikası, genişletici para politikasının aksine, ekonomideki toplam para arzının azaltılması anlamını taşır. Genişletici para politikası çoğu zaman, ekonomideki durgunluk (resesyon) süreçlerinde görülen işsizliği yenmek amacıyla uygulanırken daraltıcı para politikası, enflasyon oranını düşürmek için uygulanır.
Kısaca bu faiz oranı, Merkez Bankası’nın piyasalara yön vermek ve yardımcı olarak, gerektiğinde müdahale etmek üzere açıklanır.
Politika faizi ile en çok karıştırılan kavramlardan birisi de gösterge faizidir. Fakat bu iki kavram birbirinden farklıdır. Gösterge faizi ya da gösterge faiz; vadesine 2 yıl kalmış devlet tahvilleri arasında en çok işlem gören ya da son 3 işlem gününde en çok alınıp satılan, 3 veya 6 ayda bir kupon ödemesi olan tahvile ait faiz oranını ifade eder.
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.