Geçici Vergi Nedir? Geçici Vergi Beyannamesi Nasıl Hazırlanır?

Geçici verginin belirli özellikleri bulunan işletmeler tarafından ödenmesi önem arz eder. Mükelleflerin beyannamelerini zamanında hazırlaması ve ödemelerini yapması gerekir. Sizin için hazırladığımız bu yazıyı okuyarak geçici verginin kapsamı, dönemleri ve prosedürleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu sayede işletmenizin herhangi bir zarara uğramasını önlemeniz mümkün hâle gelir.

Geçici Vergi Nedir?

Peşin vergi olarak da bilinen bu ödeme yılın belirli dönemlerinde yapılır. İşletmeler normal koşullarda gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi kalemleri ödemekle yükümlüdür. Geçici vergi, üç aylık cari döneme göre hesaplanır. Bu ödeme esasında işletmelere kolaylık sağlar. Geçici vergi beyannamesi, kurumları ve gelir kalemlerini kapsar. Söz konusu yükümlülükler tek seferde hesaplanmaz. Üçer aylık dönemlerde elde edilen kazanç üzerinden belirlenen vergiler, önceden tahsil edilir. Bu ödemenin peşin vergi olarak adlandırılmasının sebebi budur. Ayrıca sürekli olarak altın ve gümüş alım-satımı ve imaliyle uğraşan mükellefler, 2025 yılı boyunca her geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır.

Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?

Geçici vergi belirli işletmeler için geçerli olan bir kalemdir. Kurumlar vergisi ödeyen işletmeler de bu noktada yükümlü sayılır. Aşağıdaki listede yer alan şirketler, geçici vergi mükellefidir. 

• Ticari kazanç sahipleri
• Serbest meslek erbabları
• Limited şirketler
• Adi ortaklıklar ve komandit şirketler
• Türkiye’de daimi temsilcisi bulunan uluslararası kuruluşlar

Yukarıda listesi verilen geçici vergi mükellefleri hakkında belirli hususlara değinmek gerekir. Sari inşaat ve onarma işi yapan mükellefler, kazançları üzerinden geçici vergi ödemek zorunda değildir. Ancak söz konusu yükümlüler bazı durumlarda geçici yetkili noter yardımcısı olarak bakanlık tarafından görevlendirilebilir. Bu durumda sari inşaat ve onarma yapan işletmelerin geçici vergi ödemesi gerekir.

Geçici vergi yükümlülüğünüzü yerine getirirken KOBİ kredisi finansal çözümleri için HangiKredi KOBİ üzerinden destek alabilirsiniz.

Gelir veya kurumlar vergisi ödemek durumunda olmayan adi ortaklıklar ve kolektif şirketler ise bu noktada mükellef değildir. Zirai kazanç sahipleri de bu yükümlülüğe sahip değildir. Komandit şirketler, ortakların elde ettiği kazanç üzerinden geçici vergi ödemek durumundadır. Şahsi ticari şirketlerin de bu vergiyi eksiksiz bir biçimde ödemesi önem arz eder.

Geçici Vergi Oranları Nedir?

Geçici vergi oranı farklı kalemlere göre özel olarak hesaplanır. Oranın belirlenmesi için üçer aylık dönemlerdeki kâr/zarar durumu kümülatif olarak belirlenir. Bunun için yıl başından ilgili dönemin sonuna kadar olan süreçte elde edilen kazanç hesaplanır. Gelir vergisi ödeyen mükellefler için bu oran %15’tir. Yükümlü olan işletmelerin üç aylık kazançları üzerinden belirtilen oranda ödeme yapması gerekir. Bu oran, kurumlar vergisi mükellefleri için %25’tir. Geçici vergi işlemleri yapılırken önceki dönemde hesaplanan tutar hazırlanan beyannameden düşülür. Bu sayede söz konusu vergi, önceki döneme ilave edilen kâr üzerinden tahakkuk edilir. 

Geçici Vergi Beyannamesi Nasıl Hazırlanır?

Geçici vergi nasıl hesaplanır sorusunun cevabı öğrenildikten sonra beyannamenin hazırlanma aşamaları hakkında bilgi edinmek gerekir. Diğer kalemlerde olduğu gibi geçici verginin de beyan edilmesi gerekir. Her mükellefin bu ödemeyi beyan etmek için izlemesi gereken yol farklıdır. 

Geçici vergi beyannamesi, ilgili üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın 17. günü akşamına kadar elektronik ortamda verilmelidir. 2025 yılı itibarıyla, enflasyon düzeltmesi gerekmeyen mükellefler için bilanço ekleme zorunluluğu kaldırılmıştır. Ancak, altın ve gümüş alım satımı ve imali yapan mükellefler, geçici vergi beyannamesine enflasyon düzeltmesi yapılmış tabloları eklemek zorundadır.

Serbest meslek kazanç defteri tutan yükümlüler, Defter-Beyan Sistemi üzerinden üçer aylık kazançlarını elektronik ortamda beyan etmek zorundadır. Ayrıca, 2.142.000 TL’nin altındaki serbest meslek sahipleri için mali müşavire imzalatma zorunluluğu kaldırılmıştır.

Geçici Vergi Ne Zaman Beyan Edilir ve Ödenir?

Geçici vergi ne zaman ödenir sorusu yanıtlanırken bazı unsurları atlamamak gerekir. Öncelikle her yıl belirli olan ödeme zamanlarından bahsetmek önem arz eder. Belirtildiği gibi geçici vergi, üç aylık cari kazanç hesabı üzerinden ödenen bir kalemdir. Dolayısıyla vergi beyannamesinin üç aylık ödeme zamanlarında hazırlanması gerekir. Geçici vergi beyanname verme süresi 3 aylık dönemi takip eden ikinci ayın on yedinci gününde başlar. Beyan ve ödeme tarihleri tam olarak aşağıda yer alan tablodaki gibidir.

Bazı yıllarda mükelleflere kolaylık sağlamak için vergi beyan ve ödeme tarihleri değiştirilebilir. Geçici vergi beyanında yanılma payı dikkate alınır. Bu kapsamda, söz konusu vergi kaleminin %10 oranında eksik beyan edildiği tespit edilirse herhangi bir işlem yapılmaz. %10’u aşan eksik beyanlarda ise cezai işlem uygulanır.

Geçici Vergi Beyannamesi için Gerekli Belgeler Nelerdir?

Mükelleflerin geçici vergi ödemeleri için beyan etmeleri gereken belgeler farklıdır. Vergi işlemlerinin sorunsuz bir biçimde gerçekleşmesi için belgelerin eksiksiz hazırlanması ve defterlerin iyi tutulması gerekir. Ödenmesi gereken vergi üç aylık kazanç üzerinden hesaplanmalıdır. Bu yüzden kazancın eksiksiz bir biçimde bildirilmesi gerekir. Yukarıda sözü edilen kazanç kalemleri detaylı bir biçimde yazılmalı ve vergi memurlarıyla paylaşılmalıdır. 

Kurumlar Vergisi Mükellefleri ve Bilanço Tutan Mükellefler

Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ya da vakıfların bünyesinde faaliyet gösteren işletmeler, iş ortaklıkları kurumlar vergisine tabidir. Bu vergiyi ödemesi gereken kurumların arasında anonim, limited şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş olan komandit firmalar da bulunur. Yukarıda söz edildiği gibi bunlar geçici vergiye de tabidir. 2025 hesap döneminin birinci, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde, enflasyon düzeltmesi yapılmayacak ve bu dönemlere ilişkin verilecek geçici vergi beyannamelerinin ekine bilanço eklenmeyecektir. Sürekli olarak işlenmiş altın ve gümüş alım-satımı ve imali ile uğraşan mükellefler, 2025 yılı geçici vergi dönemlerinde de enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edeceklerdir.

İşletme Defteri Tutmakla Yükümlü Mükellefler

Vergi Usül Kanunu’nun 177. ve 178. maddeleri ticari işletmeleri birinci ve ikinci sınıf olarak iki farklı kategoriye ayırır. Yukarıda sözü edilen bilanço esasına göre kayıt tutan mükellefler birinci sınıfta yer alır. İkinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabına tabidir. Bunlar işletme defteri tutmakla yükümlüdür. İşletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığı tarafından müsaade edilen yükümlüler, 2. sınıf olarak adlandırılır. Gelirler ve giderler, mal alım satımları ve amortismanlar bu deftere kaydedilir. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlarını elektronik ortamda tutmak ve beyannamelerini bu sistem üzerinden vermek zorundadır.

Serbest Meslek Kazanç Defteri Tutan Mükellefler

Resmî bir işe bağlı olmadan kendi hesabına çalışan mükellefler, serbest meslek erbabı olarak adlandırılır. Bu meslek sınıfının özelliği herhangi bir sermayeden ziyade şahsi bilgiye ve eğitime dayanır. Örnek vermek gerekirse avukatlar serbest meslek erbabı olarak kabul edilir. Bu grupta yer alan mükellefler beyanname ile birlikte kazanç bildirimi sunmalıdır. Üç aylık kazançlar gerekli şekilde belgelendirilerek beyannameye eklenmelidir. Serbest meslek erbapları, kazançlarını Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıt altına almalı ve beyannamelerini bu sistem üzerinden iletmelidir.

Serbest meslek sahipleri ve vergilendirme hakkındaki detaylar için Bilgi Merkezi içeriğimize göz atın!

Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

Geçici vergi hesaplama işlemi kümülatif bir biçimde yapılır. Önceki süreçte hesaplanan ve yatırılan tutar, yeni vergi döneminde ödeme miktarından düşülür. Yukarıda da belirtildiği gibi kurumlar vergisi ödeyen mükellefler %25 oranında ödeme yapmalıdır. Gelir vergisine tabi olanlar ise %15 oranında ödeme yapmak ile yükümlüdür. Örneğin; Ocak, Şubat ve Mart aylarında 1.500 lira kazanç elde eden bir mükellefin ilk üç aylık vergi döneminde 225 TL civarında ödeme yapması gerekir.