Staj ve çıraklık dönemlerinin emekli maaşı hesaplamalarında dikkate alınması sıklıkla tartışılan bir konudur ve EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) ile ilgili yapılan düzenlemeler, bu konuyla ilgili bazı soru işaretleri doğurur.
Çıraklık ve staj sürecinin emeklilik kapsamında değerlendirilmesi, “3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu”na göre belirlenir. Söz konusu kanun, staj yapan lise öğrencilerini ve meslek edindirme kurumlarında eğitim alan kursiyerleri kapsar. Yasal düzenlemelere göre çırak olarak çalışan kişilere işveren tarafından sigorta yapılması kanuni bir zorunluluktur. EYT staj sigortası detayları ise bu zorunluluğun kapsamına göre belirlenir.
Yürürlükte olan kanuna göre staj maaşı, en az asgari ücretin yarısı olarak belirlenir. Bu oranın %6’sı ise sigorta bedeli olarak maaştan kesilir. Söz konusu kesintinin %1’i kısa vadeli sigorta, %5’i ise GSS (Genel Sağlık Sigortası) primidir. Bu zorunluluk, okul veya kurs tarafından tanınan kurumlarda çalışan stajyerler için geçerlidir. Gönüllü staj programlarında ise sigorta yaptırma zorunluluğu yoktur. Çıraklık sürecinde ödenen primler ise EYT formülleri içerisinde yer almaz. Söz konusu ödemeler muayene ve ilaç ücretleri dâhil olmak üzere sağlık masraflarını kapsar.
Staj sigortası sorgulamaları, EYT borçlanmalarında olduğu gibi E-devlet sistemi üzerinden de yapılabilir. Bunun için söz konusu sistemde yer alan “4A Sigorta Dökümü” uygulamasını kullanmak gerekir. Uygulamaya erişim sağladığınızda ilk sigorta girişinizden itibaren ödenen primleri detaylı olarak görebilirsiniz. Staj sigortanız ile ilgili bilgiler hizmet dökümünde görünür. E-devlet’e giriş yapmak için şifre edinmeniz gerekir. Hâlihazırda bir şifreniz yoksa en yakın PTT şubesinden edinebilirsiniz.
Emeklilik kanunlarında EYT staj mağdurlarını ilgilendiren bazı hükümler bulunur. İş başlangıcı, ilk kez yapılan sigorta girişiyle belirlenir. Örneğin 1997 yılında stajyer olarak işe başladıysanız, sigorta dökümünüz de bu tarihten başlar. Bu hususta çıraklık sigortasının yalnızca sağlık hizmetini kapsadığı dikkate alınmalıdır.
Bankaların Emekli Kredilerini İnceleyin!
Çıraklık sigortasında emeklilik primi mevcut değildir. Prim, çalışma süresince gerçekleşmesi mümkün olan iş kazalarına karşı önlem almak ve işçinin sağlık hizmetinden yararlanabilmesini sağlamak için yatırılır. Çırak olarak çalışan kişi, sigortalılık süresi boyunca sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilir.
Mevcut kanunlara göre EYT, stajyerlik ve çıraklık dönemlerini kapsayamaz. Örnek vermek gerekirse 1998 yılında çırak olarak sigorta girişiniz yapıldıysa ve işe 2001’de başladıysanız erken emeklilik kapsamında olmayabilirsiniz. Diğer yandan, 2022 yılının Ekim ayında yapılan bazı açıklamalar, staj döneminin emekliliğe kademeli geçiş kapsamında değerlendirilebileceğinin sinyallerini vermiştir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından 2022 yılında yapılan bir açıklamaya göre çıraklık süresinin EYT hesaplamalarında yeniden ele alınması mümkündür. Bu sürecin hesaplara dâhil edilmesi hâlinde 1999’dan önce çıraklık sigortası kapsamında yapılan girişler eyt sorgulama işleminde görülebilir.
EYT staj mağdurları arasında 1999 yılından önce üniversitede zorunlu staja başlamış kişiler de vardır. Meslek öğreniminin zorunlu olduğu bölümlerde staj yapan öğrencilerin sigorta kapsamına alınması YÖK’ün ilgili yönetmeliğiyle belirlenen bir zorunluluktur. Stajyer öğrenciler, çırak olarak çalışan kişiler gibi 3308 Sayılı Kanuna tabidir. Sigortalılık koşulları da aynı durumları kapsar. Staj döneminde yarı/kısmî zamanlı sigorta yapıldıysa ödenen primlerin emekliliğe dâhil edilmesi mümkün olabilir. Ancak, sigorta girişi doğrudan çıraklık veya staj tanımıyla yapıldıysa mevcut düzenlemelere göre böyle bir durum söz konusu değildir.
Yukarıdaki açıklama, staj SGK başlangıcını zorunlu üniversite eğitiminde yapan kişileri de ilgilendirir. EYT ve staj ile ilgili bahsi geçen düzenlemelerin yapılması hâlinde bu kişiler, erken emeklilikten yararlanabilir. Söz konusu koşullar, üniversiteler tarafından tanınan iş yerlerinde staj yapan kişiler için geçerlidir. EYT kapsamında yapılan düzenlemelerden yararlanmayı düşünüyorsanız HangiKredi’nin emekli bankacılığı aracını kullanabilirsiniz. Bu aracı kullanarak bankaların emekli maaşlarıyla ilgili fırsat ve promosyonları hakkında bilgi edinebilirsiniz.
EYT hakkında diğer içeriklerimize göz atın!
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.