Günümüzde emekli olmak için gereken sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayan birçok kişi, yaşı henüz gelmediği için belli bir süre daha çalışmak zorunda kalmaktadır.
9 Eylül 1999 tarihinde emeklilik konusunda yapılan değişiklikler, yaş şartını da beraberinde getirdi. Öncesinde emekli olmak için şart aranmazken yaş sınırı, bu tarihten itibaren sağlanması gereken koşullardan biri hâline geldi. Bu da 1999 yılı ve öncesinde işe başlayan birçok kişinin mevzuatın değişmesiyle emekli olamama sorununu gündeme getirir.
2022 yılının sonuna kadar açıklanması beklenen EYT formülleri, mağduriyetin büyük oranda giderilmesi amacıyla üzerine titizlikle düşünülen çözüm alternatifleridir. EYT sorgulaması yapmadan önce Bilgi Merkezi'mizde yer alan EYT Sonuçları: EYT Nereden Sorgulanır? içeriğimizi okuyabilir, sorgulama yaparak EYT kapsamına girip girmediğinizi öğrenebilir, sonrasında HangiKredi’nin emekli kredisi hesaplama aracıyla çekebileceğiniz kredi miktarını ve ödeme yöntemlerini görebilirsiniz.
EYT’lilerin kimler olduğunu açıklamak için öncelikle bu kavramın ne anlam ifade ettiğini bilmek gerekir. Kısaca EYT olarak bahsedilen kavram, “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” anlamına gelir. Bu anlamda EYT’li olmak, emekli maaşı almak için yeterli çalışma günü bulunan ancak yaş şartını karşılayamayanları ifade eder. Daha anlaşılabilir bir ifadeyle sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999’dan önce olanlar EYT’li sayılır.
9 Eylül 1999 tarihinden önce yaş şartı aranmaksızın prim günü ve sigortalılık süresi koşullarını sağlayan herkes emekli olabiliyordu. 8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için sigortalılık süresi ve prim ödeme şartlarının yanı sıra bir de yaş koşulu getirildi. Bu yasa ile sigortalılık süresi; erkek için 25, kadın için 20 yıl olacak şekilde belirlendi. 5000 gün prim ödenmesi ve kadın için 58, erkek için 60 yaşının doldurulmuş olması da bu şartlar arasında yer aldı. EYT’li sayılabilmek için ise sigortalılık ve prim ödeme şartlarının sağlanması, ancak belirtilen yaşın dolmaması gerekir.
Türkiye’de emeklilikte yaşa takılan büyük bir kitle bulunur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, EYT düzenlemesi yaparak bu mağduriyeti gidermek için çeşitli formülleri masaya yatırmıştır. Bakanlık tarafından yetkilendirilen ekibin EYT için 5 formül üzerinde yoğunlaştığı söylenebilir. Göze çarpan ve uygulanması muhtemel olan EYT formüllerini detaylarıyla yazının devamında okuyabilirsiniz.
EYT kısmi emeklilik formülü, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlamış ancak çeşitli nedenlerle prim şartını yerine getirememiş olan kişileri kapsar. Söz konusu modelin bu durumdaki sigortalı çalışanların da EYT’den yararlanması için önemli bir formül olduğu söylenebilir. Burada 3600 günle kısmi emeklilik üzerinde durulur. Mevzuata göre 4A (SSK) kapsamında 3600 gün priminin ödenmesi beklenir. Özetlemek gerekirse kısmi emeklilik formülünde çalışanların sağlaması gereken tüm koşullar şunlardır:
| Sigortalı Sayılan Süre | Ödenmesi Gereken Prim (4A Kapsamında) | Yaş Şartı |
|---|---|---|
| 15 Yıl | 3600 gün (10 yıl) | Kadınlarda 50, erkeklerde 55 |
Bu şartları sağlayan herkes, kısmi emeklilik formülünden faydalanabilir. 8 Eylül 1999’dan önce sigorta girişi olanların her biri, 15 yılı doldurduğu için bu şart bağlayıcı değildir. Bu formülde prim ödeme ve yaş şartı öne çıkar. Bu sayede prim sayısı az olanların EYT kademeli emeklilikle hak kazanması öngörülür. Bu model, EYT’de 50 yaş formülü olarak da bilinir.
Bu formülde emeklilik hakkının kazanılabilmesi için EYT kapsamında borçlanma ön plana çıkar. Gerekli gün sayısını dolduramayan sigortalılar, borçlanma sayesinde eksik primlerini ödeyebilir. Kadınlar için doğum, erkeklerde de askerlik gibi durumlar, ödeme yapılarak açıktaki günü tamamlama hakkını talep etme imkânı sunar. Bu kişilerin yanı sıra geçmiş dönemde Bağ-Kur kaydı yaptırmayan çalışanlar da borçlanma imkânından faydalanarak geriye dönük günlerini tescil ettirebilir.
İkinci bir seçenek olarak masaya yatırılan EYT sigorta süresi formülü, 1999 yılı öncesindeki şartları kapsar. Buna göre kadınlarda 7200, erkeklerde ise 9000 gün olmak üzere sigortalılık süresini tamamlayan herkes, yaş şartına bakılmaksızın emekli olma hakkına sahiptir. Bu formülün uygulanması hâlinde emekli olmak isteyen kişinin kaç yaşında olduğunun hiçbir önemi kalmaz.
EYT Almanya modelinde daha öncesinde uygulanan formüle göre sigortalı çalışana bir teklif sunulur. Kişinin emekliliğine kaç yıl kalmışsa her sene için belli bir oranda kesinti yapılır. Bu kesinti sayesinde sigortalı çalışan emekli edilmiş olur. Kesinti oranı ise her yıl için %2 olarak belirtilir. Örneğin normal şartlarda emekliliğine 4 yıl kalmış olan biri, %8 kesintiyle maaşını alır ve direkt olarak bu formülden yararlanabilir. EYT formülleri arasında öne çıkan Almanya modelinde normal emeklilik yaşı dolana kadar maaşta kesinti olur.
EYT formülleri arasındaki bir diğer model ise prim tamamlama olarak bilinir. EYT prim tamamlama formülüne göre 9 Eylül 1999 tarihinden önce işe girenler için ilk sigortalı oldukları dönemden itibaren 5000 ila 5975 prim günü istenir. Primi tamamlayan çalışanların yaşlarının kaç olduğu önem arz etmez. 5000 - 5975 prim gününü tamamlayan ve sigorta girişi 9 Eylül 1999’dan önce olan herkes, bu formül sayesinde emekliliğe hak kazanır.
EYT formülleri arasında adı sıklıkla duyulan Finlandiya modeli, Almanya’daki işleyişe oldukça benzerdir. EYT Finlandiya modelinde de tıpkı Almanya’daki gibi belli bir oranda emekli maaşından kesinti yapılması söz konusudur. Maaşı daha az almak koşuluyla emekli olmak, Finlandiya ve Almanya modellerinin ortak noktasıdır. Ancak Finlandiya modelinin en önemli farkı, belli bir yaş şartını da beraberinde getirmesidir. Yani kesinti, belirlenen yaş tamamlandığında biter ve maaşınızı normal tutarlarda almaya devam edersiniz. Almanya’da ise eski usullerdeki yaş şartını mutlaka doldurmak gerekir. Yasayla belirlenen yaşa gelip tüm şartları karşıladığınızda emekli maaşına uygulanan kesinti ortadan kalkar.
EYT hakkında diğer içeriklerimize göz atın!
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.