Ekonomilerde Varyant Kaygısı

Dünyada iş yapış modelleri değişti. Aralarında Türkiye’nin de olduğu pek çok ülke evde çalışmanın da mümkün olduğunu tespit etti. Ofislerine geri dönmeden işlerini sürdürmeyi planlayan şirketler var. Başta merkez bankaları olmak üzere hükümetler olası etkileri azaltmak adına adımlar attılarsa da bu adımların ne kadar yeterli olduğu doğal olarak tartışma konusu. 

Uzun süren belirsizliğin ardından aşının bulunması ve sonrasında aşılamanın hızlanması ile birlikte kademeli de olsa bir normalleşme süreci başladı. Son dönemlerde belli bir hız kazansa da ne yazık ki Türkiye aşıya ulaşmakta geç kalan ülkelerden bir tanesi oldu. Dünyada yaşanan kısmi ya da tam kapanmaların ekonomi üzerinde yarattığı baskı ise kaçınılmaz. Sektörel ayrışmalar olsa da başta hizmet sektörü olmak üzere pek çok sektörde ciddi daralmalar ve istihdam kaybı yaşandı. Ülkelerin pek çoğu yardımlarını nakit destek yolu ile hayata geçirirken özellikle sürecin en başında biz kredi teşvikleri ile işletmelerimizi ayakta tutmaya çalıştık. 

Varyantlar Nedeniyle Tekrar Kapanma

Kısıtlamaların kademeli olarak gevşetilmesinin ardından bugün geldiğimiz noktayı olumlu olarak değerlendirebiliriz. Ancak son günlerde sıkça dillendirilmeye başlanan delta ve delta plus varyantının tüm dünyada endişelerin yeniden yükselmesine neden olduğu, bazı ülkelerin kısmen ya da tamamen kapanmayı tekrar tartışır noktaya geldiği görülüyor. Türkiye’de de beş binlere kadar inen vaka sayısı Ağustos ayı başı itibari ile yeniden yirmi binler seviyesine yükseldi. Bu yükselişin çok kısa sürede olması tedirginliği daha da artırıyor. Hepimizin dileği sürecin yeni kapanmayı zorunlu kılmaması. Olası bir kötü senaryoda yani bir kez daha kısmen ya da tam kapanma yaşanması durumunda ise piyasalardaki tedirginliğin daha önceki kapanma dönemlerine göre daha sınırlı olacağını görüşündeyim. Bu tezimi destekleyen en önemli faktör ise aşı. İlk dönemler virüsün çok hızla yayıldığı ve bunun karşısında tıbbın çaresiz kaldığı günlerdi. Bugün elimizde aşı var. Belki de olası yeni kapanma süreci ya da kısıtlamalar sadece aşı olmayanları kapsayacak biçimde şekillenebilir. 

İhracat ve Turizm

Bugünün dünyasında hele Türkiye gibi ihracatı çok önemli olan bir ülke için, ihracat pazarlarında yaşanacak yeni bir kapanma hiç istemeyeceğimiz bir süreç olacaktır. Turizmde hızlı bir toparlanma yaşandığı görülüyor. İç piyasada fiyatlarda olağanüstü artışlar yaşansa da 2021 yıl sonu itibari ile turizm gelirlerinin 20 milyar doları aşması bekleniyor. Bu tutar gerçekleşse bile Türkiye’nin turizm potansiyelinin çok altında ancak yaşanmakta olan bu süreçte hiç de azımsanacak bir gelir değil.

Gelecekte Bizi Neler Bekliyor?

İnsanlığın bugün geldiği nokta düne göre daha iyi. Elimizde artık aşı var ve bilimsel çalışmalar bu aşıların ciddi bir koruma sağladığına işaret ediyor. Herkesin dileği bu salgın döneminin bir an önce sona ermesi. Ancak o güne çok da yakın olduğumuzu söylemek kolay değil. Ancak yeni kısıtlamalara gitmek zorunda kalmamak için toplumsal bir bilince ve ortak akıla ihtiyacımız var. Hizmet sektörü bugün çalışıyor olsa da sırtlarında çok büyük bir borç yükü ile yaşam mücadelesi veriyor. Şunu da eklemeden geçemeyeceğim bazı işletmelerin geriden gelen borçlarını kısa sürede eritmek üzere uyguladıkları fiyat politikaları hem mikro hem makro başka sorunlara da neden olabilecek noktaya doğru süreci taşıyor. Bir kapanma süreci belki de pek çok işletmenin kapanma noktasına gelmesine, pek çok insanın işsiz kalmasına neden olacak. Bu nedenle toplumun her kesiminin çok bilinçli hareket etmesi gerekiyor.!!

Mert Yılmaz'a ait diğer yazıları okumak için;

• Herkes Ev Almak İstiyor da
• Kredi Kartı mı Yoksa Nakit mi Kullanılmalı?