Döviz, yabancı paralara verilen genel bir addır.
Genellikle her ülkenin kendine özgü bir para birimi olur. Fakat Avrupa Birliği nedeniyle çok sayıda ülke euro kullanmaktadır. Dolar da birden fazla ülkenin para birimidir.
Döviz kuru, dövizlerin kendi aralarındaki değeri ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Birbirinden farklı iki para biriminin birbirlerine göre değerleri, döviz kurlarını ifade eder. Örneğin TL karşısında euro ne kadarsa, bu iki para arasındaki döviz kuru odur. Döviz kuru çeşitleri ise tablodaki gibidir.
| Döviz Kuru Çeşitleri | |
|---|---|
| Nominal Kur | Yabancı para biriminin ulusal para birimi karşısındaki değeri. |
| Reel Kur | Nominal kurun enflasyon oranına göre düzenlenmesi sonucunda bulunan kur değeri. |
| Çapraz Kur | Yabanci bir paranın, başka bir yabancı paraya göre değeri. |
| Efektif Kur | İki yabancı paranın ulusal paraya karşı değerlerinin ortalaması alınarak bulunan kur değeri. |
Söz konusu döviz kurları ve piyasası hakkında merak edilenler için ilgili sayfamıza göz atabilirsiniz.
Döviz kurları yaygın olarak sabit kur rejimi üzerinden belirlenir. Sabit bir değer verilmiş olan dövizler, ülkelerin iç ve dış ekonomileri doğrultusunda değer dalgalanmaları yaşarlar. Dalgalanmalar ise dövizler arasındaki değerlerin değişmesine neden olur. Bu nedenle dolatın ya da euronun TL karşısındaki değeri her zaman aynı değildir. Döviz kurlarını belirleyen bazı etkenler şu şekilde sıralanabilir:
Yabancı para birimlerinin tümü döviz olarak adlandırılır. Ekonomik olarak bakıldığında piyasaları etkileyen ve ulusal para birimlerinin diğer ülkelerin para birimleriyle alışverişi olarak tanımlansa da özellikle Türkiye’de yabancı para birimlerinin tümü döviz anlamında kullanılır. Küreselleşen dünya ve yaşam koşulları neticesinde döviz değerleri oldukça önemli. Elinde dövizi bulunmayanlar için bile yurt dışında gerçekleşen ekonomik dalgalanmalar ulusal para ekonomilerini etkiler. Bu yüzden döviz ve döviz birimleri hakkında bilgi sahibi olmak oldukça önemli.
Türkiye’de de kullanılan, uluslararası anlamda da piyasaları belirleyen en önemli döviz çeşitleri isimleri euro, dolar ve sterlin olarak sıralanabilir. Dünyanın hemen hemen her yerinde kullanılan bu para birimlerinin değerleri de diğer döviz çeşitlerine göre çok daha yüksek. Gelin bu döviz çeşitlerinin detaylarına birlikte bakalım.
Tüm Avrupa Birliği yani Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’da geçerli olan, dünyanın en etkin ülkelerinin neredeyse tamamının ana para birimi olan döviz çeşidi eurodur. 2018 yılından bu yana her gün ortalama 343 milyon Avrupalı aktif olarak euro kullanmaktadır.
Euro, Amerikan dolarından sonra dünyanın en büyük ikinci rezerv para ve en çok kullanılan ikinci para birimi olarak piyasalarda yer almaktadır. 1995 yılında resmi olarak euro adını alan para birimi, 1999’da ise para birimi olarak dünya ekonomisine girdi. 2002’de dolaşıma başlamasının ardından, küreselleşmenin de etkisiyle dünyanın neresinde olursa olsun işleme alınan para birimi haline geldi.
En popüler döviz çeşitlerinden biri de dolar. Amerikan doları ve Kanada doları olarak temel iki birime ayrılsa da burada bahsedeceğimiz, genel para piyasalarını da etkileyen Amerikan doları. 1600’lü yıllarda kağıt para dönemine geçilmesi ile birlikte Amerikan dolarının da temeli atılmıştır. Koloni hayatında hemen yayılan kağıt paralar neticesinde neredeyse herkes bu birimleri kullanmaya başlamıştır.
ABD kongresinin 1781 yılında ilk bankasını kurmasıyla da dolar resmiyet kazandı ve zaman içinde değişiklik gösterse de tedavüle girdi. Hatta bir dönem para değerinin sadece altın, gümüş ve bakır olmasına karşın Amerikan doları yine galip gelerek kendini göstermiş oldu. 1913 yılına gelindiğinde Amerikan Merkez Bankası Kanunu ile ülkenin resmi bankası olarak kabul edilmesi Amerikan doları tekrar kaldırılsa da yürürlüğe girdiğinde artık zorunlu olarak kullanılmasını beraberinde getirdi.
Doların en büyük önemi, euro karşısında değerini kaybetmiş olmasına rağmen, merkez bankalarındaki rezervlerden dolayı değerinin kaybolmamasıdır.
Dolar ve euro kadar yaygın olmasa da İngiltere’nin resmi para birimi olmasından kaynaklı olarak sterlin de en popüler döviz çeşitleri arasında yer alır. Türkiye’de yabancı para piyasaları ağırlıklı olarak dolar ve euro üzerinden olsa da sterlin de işlem görmekte.
Birleşik Krallık’ın para birimi olarak kabul edilmesinin ardından siyasi etkinliklerin de sonucunda sterlin tüm dünyada bilinen ve çok sık kullanılan bir noktaya geldi. Avrupa’nın bir kısmında ve deniz aşırı bölgelerde de kullanılan sterlin, ülkemizde çok tercih edilen bir yatırım ya da birikim yöntemi olmasa da iş piyasalarında çok büyük bir değer taşır.
Euro, dolar, sterlin ya da diğer yabancı paraları alıp satmak ya da yatırım yapmak için döviz hesabı açabilirsiniz. “Döviz Hesabı Nasıl Açılır?” başlıklı yazımızda ise bu konu ile ilgili soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Diğer döviz çeşitleri incelendiğinde ise tercih edilen ya da edilmeyen olarak çok sayıda para birimi bulunmakta. Euro, dolar ya da sterlini resmi para birimi olarak kabul etmeyen çok sayıda ülke bulunur. Yüzlerce döviz çeşidini saymak mümkün olmasa da Amerikan doları, Arjantin pezosu, Norveç kronu, frang, Danimarka kronu gibi dövizlerin de piyasalara etki ettiğini söylemek mümkün.
Döviz çeşitlerinin alış-satış fiyatları sürekli olarak değişkenlik gösterebilir. Sadece ulusal durumlar değil yurt dışında gerçekleşen ekonomik ve siyasi durumlar da alış satış rakamlarının etkilenmesine sebep olur. Genel olarak bakıldığında alış fiyatı satış fiyatına göre daha yüksek seyretmekte. Fakat döviz kuru çok değişken bir yapıda olduğu için net bir alış-satış fiyatı vermek mümkün değil.
Döviz alış-satış fiyatları pek çok etkene göre değişiklik gösterebilir. Temel olarak bakıldığında arz talep ilişkisinin ve siyasi dalgalanmaların ön plana çıktığını söylemek mümkün. Eğer ulusal para birimlerine olan talep azalıp bir anda döviz alımları gerçekleşirse değeri de bir o kadar artacak, dolayısıyla ulusal para biriminin değeri döviz karşısında dövize geçecektir. Güncel döviz alış-satış fiyatları için HangiKredi döviz hesaplama sayfasını takip ederek anlık değişimlerden haberdar olabilirsiniz.
Döviz yatırımı son dönemlerin en çok tercih edilen yöntemlerinden biri. Buna karşın oldukça da riskli olabilir. Özellikle sürekli siyasi ve ekonomik hareketlilik yaşayan bir ülkedeyseniz, yatırım yapmış olduğunuz döviz bir anda değer kaybedebilir. Fakat aynı şekilde bir anda değeri de yükselebilir. Dolayısıyla riskler her döviz biriminde neredeyse aynı. Bu noktada döviz yatırımı seçerken kullanacağınız alan ve dövizin yıllar içindeki değişimlerine bakarak karar verebilirsiniz. Dövizle ilgili çok daha detaylı bilgi almak için Bilgi Merkezimizi ziyaret edebilirsiniz.
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.