Borsa, yatırımcılara pek çok farklı yatırım seçeneği sunar.
Piyasalar arasında oluşabilecek dengesizlikleri gözleyen yatırımcılar, arbitraj yaparak önemli kazançlar sağlayabilirler. Arbitraj yapmak her zaman mümkün olmasa da risksiz olduğu için yatırımcılar bu fırsatı kaçırmaz.
Arbitraj; belirli bir yatırım aracının, aynı anda, farklı piyasalarda, farklı fiyatlarla değer görmesi üzerinden yapılan bir alım satım işlemidir. Yatırımcılar bu fiyat farkından yararlanarak kâr elde ederler. Arbitraj fon, menkul kıymet, tahvil, para, hisse senedi ve kıymetli maden gibi yatırım araçları üzerinden yapılabilir.
Her piyasanın kendi içinde bir işleyişi ve etkilendiği farklı faktörler vardır. Genellikle yatırım araçları, farklı piyasalarda da tek bir fiyata sahip olur. Fakat bazen piyasalar arasındaki dengesizlik, fiyat farkı doğurabilir. Yatırımcılar bu dengesizliği fark ettiklerinde, söz konusu yatırım aracını ucuz olduğu piyasadan satın alır ve pahalı olduğu piyasada satar. Arada pozitif bir fiyat farkı olduğu için yatırımcı, risksiz bir şekilde kâr elde etmiş olur.
Arbitrajın işlem yapma süreci aslında son derece basittir. Piyasalarda işlem gören bir yatırım aracı düşük fiyata satın alınır, yüksek fiyata satılır. Fakat burada satın alınan aracın fiyatının yükselmesini beklemek ve riske girmek gibi bir durum söz konusu değildir. Çünkü aynı anda farklı piyasada fiyatı daha yüksek olduğu için, anlık bir işlemle satılmalıdır. Dolayısıyla asıl zorluklarından biri, hızlı davranmaktır. Bu fiyat farklılığı doğal bir durum olmadığı için kısa süre içerisinde normale döner. O yüzden arbitraj amaçlı bir satın alım gerçekleştiğinde, anında satış işleminin de yapılması gerekir.
İşlem süreci basit görünebilir fakat arbitraj yapmak her zaman zordur. Bunun sebebi, arbitrajın sadece piyasa işleyişindeki bozukluklar sonucunda yapılabilmesidir. Yani rutin ve düzenli olarak yapılabilen bir işlem değildir. Yapmak için piyasa işleyişinde bir bozukluk olması, yatırımcının bu bozukluğu piyasadan önce fark etmesi ve bozukluk giderilmeden alım satım işlemini yapması gerekir.
Aslında arbitraj, günümüz piyasaları için eski bir kazanç yöntemidir. Çünkü gelişen teknolojiler ve anlık iletişim hızı, piyasalar arasındaki iletişimi de daha sağlıklı bir hâle getirmiş durumdadır. Piyasalar arasında iletişim kopukluğu olmadığı için işleyiş bozuklukları görmek de bir hayli zordur. Oluşan bozukluklar da hızlıca giderilir. Gelecekte arbitraj yapmanın mümkün olmayacağı da öngörülen bir durumdur.
Bu işlemi yapabilmek için klasik bir yatırımcı olmak yeterli bir kriter değildir. Borsaya yeni girmiş ya da tecrübesiz olan yatırımcılar için neredeyse imkânsız bir işlemdir. Çünkü önemli bir bilgi birikimi, yetkinlik ve dikkat gerektirir. Ayrıca birden fazla piyasaya aynı anda hakim olabilecek kadar tecrübe edinilmesi gerekir. Dolayısıyla arbitraj işlemini, finansal bilgi birikimi yüksek, piyasalara hakim ve tecrübeli yatırımcılar yapar.
Arbitraj işleminin yapılabileceği bir ortamın doğması için herhangi bir yasa dışı müdahaleye gerek yoktur. Dolayısıyla bu işlem de yasa dışı olarak kabul edilmez. Yatırımcılar tarafından daha çok krizi fırsata çevirme gibi bir durumdur. Temelinde sadece beklenti vardır ve bu işlemi yapacak olan yatırımcı manipülasyon yapmayacağı için yasal olduğu söylenebilir. Yasa dışı olmasa bile bu tür işlemlerin gerçekleşmesi, piyasalarda bir problem olduğunu gösterir. Fark edilmeden, uluslararası piyasalarda kabul edilen tek fiyat kuralının dışına çıkılmış olur. Geliştirilen finansal teknolojiler ile bu durum minimuma indirilmiş hâldedir ve tamamen ortadan kalkması da yakın zamanda mümkün olabilir.
Arbitraj hem yurt içi piyasalar arasında hem de yurt dışı piyasalar arasında yapılabilir. Altın ve döviz gibi araçların yurt içinde de birden fazla piyasası olmasından dolayı bu ürünler daha çok tercih edilir. Bunların dışında tercih edilebilecek pek çok yatırım ürünü vardır. Bu işlemin yapılabileceği yatırım ürünlerinden bazıları tabloda görüldüğü gibidir.
| Arbitraj İşlemi Yapılan Yatırım Ürünleri | |
|---|---|
| Döviz | Altın |
| Para | Kıymetli Maden |
| Hisse Senedi | Tahvil |
| Kripto Para | Emtialar |
Döviz arbitrajı, farklı ülkelerin para birimlerinin, üçüncü bir ülkenin para birimi üzerinden dönüştürülmesi ile gerçekleşen bir işlemdir. Örneğin euronun ve doların hem kendi aralarındaki değerleri hem de TL karşısındaki değerleri dikkate alındığında, bu üç para birimi arasında yapılacak alım satımlar ile pozitif bir fark elde edilebilir. Döviz arbitraj uygulaması, günümüzde neredeyse imkânsızdır.
Bu işlem için döviz kurlarını da bilmek ve anlık olarak takip etmek gerekir. “Döviz Kuru Nedir?” başlıklı yazımızdan döviz kuru hakkında ayrıntılı bilgiler alabilir, kurların ne anlama geldiğini öğrenebilirsiniz.
Hesaplama, yapılan işlem türüne ve alınan yatırım ürününe göre değişkenlik gösterebilir. Fakat temel mantık aynıdır. Hisse senedi üzerinden şöyle bir örnek verilebilir: A Şirketi’ne ait bir hisse senedinin normal şartlarda fiyatının 10 TL olduğunu kabul edelim. Londra borsasında da 10 TL olan fiyat, New York borsasında 10,10 TL olarak görüldüğü an A Şirketi hisse senetleri Londra borsasından satın alınır. Aynı anda New York borsasına satılır ve her bir hisse senedinden 0,10 TL risksiz kazanç elde edilir. Böyle durumlar çok kısa sürelerde ortaya çıkar ve yatırımcı, durum düzelene kadar alım satıma devam ederek kazancını artırabiir.
Döviz arbitrajı, üçgen işlem olarak da adlandırılır. Çünkü iki değil üç unsur vardır. Bir para birimini farklı bir para birimine çevirip elde edilen para ile üçüncü bir para birimi almak ve üçüncü para birimini de ilk başta yatırım yapılan para birimine dönüştürmek suretiyle yapılır. Aşağıdaki döviz arbitrajı örnek işlemi ile durum daha net bir şekilde anlaşılabilir.
Yukarıdaki fiyatlar üzerinden bir döviz arbitrajı yapabilmek için şu adımlar izlenir:
Böyle bir durumun doğması çok düşük bir ihtimal olsa da işin içinde 3 farklı para birimi olduğu için yakalanabilecek bir fırsattır. Bu işlemlerin de anlık olarak yapılması gerekir. Çünkü paraların değerleri sık sık değişir ve son adıma gelene kadar oluşacak bir negatif fark kârı azaltabilir ya da ortadan kaldırabilir.
Döviz yatırımlarınızı güvenle saklayabilmek adına bir döviz hesabı açabilirsiniz. Konu ile ilgili detaylara ise “Döviz Hesabı Nedir?” başlıklı içeriğimizden ulaşabilmeniz mümkündür.
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.