Günlük hayatın akışı gibi borsanın da kendine özgü zaman dilimleri vardır; açılışla başlayan borsa, gün ortası seansıyla devam eder ve ardından kapanışla sona erer.
İçindekiler
Borsa fiyat türleri arasında ilk sırada açılış tutarı yer alır. Borsa açılış fiyatı, emir toplama aşamasında maksimum işlem miktarının gerçekleşmesini sağlar. Bu noktada önce bir borsa gününün nasıl başladığına değinelim. Borsa İstanbul (BIST) işlem saati, 09.40 olarak belirtilir. Ancak bu saat, aslında açılış seansının başlangıcıdır. Saat 09.55’e kadar emirler toplanır, ardından 10.00 itibarıyla sürekli işlemler aktif olur. Bu zaman diliminde iletilen emirlerin miktarı, yatırım araçlarının gün içindeki ilk değerini yani açılış fiyatını belirler.
Borsa fiyat türlerini anlamak için seansları öğrenmelisiniz. Borsada yeni bir günü başlatan açılış seansı, pay emirlerin toplandığı zaman dilimidir. BIST’te 09.40 ila 09.55 aralığında süren bu aşamada herhangi bir eşleştirme yapılmaksızın satın alma emirleri toplanır. Ardından maksimum işlem limitini sağlayan açılış fiyatı ortaya çıkar. Borsa açılış seansının ardından fiyatlar, 09.55-10.00 arasında belirlenir. Daha sonra 10.00’dan 13.00’e kadar sürekli işlem seansı devam eder.
Borsa açılış fiyatı, ilgili yatırım aracının gün içinde kaydettiği ilk değerdir. Bu nedenle hem yatırımcılar hem hisseleri borsada işlem gören şirketler açısından oldukça önemlidir. Açılış fiyatı, iletilen emirler doğrultusunda optimum işlem tutarı ve miktarını ortaya koyar. Bu sayede işlem hacmine göre alım ve satım sayısındaki arasındaki dengeyi kurar. Ayrıca yatırım aracının, sürekli işlem saatine dengeli bir fiyatla başlamasına olanak tanır.
Borsa fiyat türleri arasındaki açılış tutarı, yatırımcıların arz ve taleplerine göre belirlenir. Fiyat belirleme aşamasında en çok arz ve talebin oluştuğu seviye baz alınır. Yani açılış fiyatını, emirlerin kesiştiği tutar olarak tanımlayabiliriz. Özetle borsa açılış fiyatı, pay alım ve satım emri verenler için en uygun noktadır.
Bir borsa günü, kapanış seansıyla sona erer. Borsa fiyat türleri arasında kapanış anında ulaşılan değer de yer alır. Kapanış fiyatı, hisse senedinin gün içinde yükseldiği ya da düştüğü son seviyedir. Borsanın işlem seansını tamamladığını ve piyasalardaki alım satım faaliyetlerinin durduğunu gösterir.
Borsa kapanış seansı, son değerlerin belirlendiği ve işlemlerin tamamlandığı aşamadır. Tıpkı günün başında olduğu gibi sonunda da bir emir toplama ve fiyat belirleme seansı gerçekleşir. Örneğin Borsa İstanbul (BIST) kapanış zili, 18.00’da çalar. Ardından 18.01’e kadar tek fiyatlı marj* yayımlanır. Daha sonra 18.05’e kadar yeni emirler toplanır ve daha öncekiler değiştirilir ya da iptal edilir. Nihayetinde 18.08-18.10 saatleri arasında kapanış fiyatından son işlemler yapılır.
Borsa açılış kapanış fiyatı, yatırım araçları analizlerine veri olur. Piyasa hassasiyetini ölçmek ve doğru yatırım kararları vermek açısından önemlidir. Borsa fiyat türleri arasındaki bu değeri önemli kılan diğer noktalar şunlardır:
| Değer karşılaştırması | Yatırım enstrümanının borsa açılışından kapanışına kadar uğradığı fiyat değişimlerini gösterir. |
|---|---|
| Portföy değerlemesi | Yatırımcılar, kapanış fiyatından hareketler portföylerinde yer alan menkul değerlerin performansını izleyebilir. |
| Endeks hesaplaması | Borsa endeksleri, yatırım araçlarının son değerlerin üzerinden piyasadaki genel eğilimi gösterir. |
| Teknik analiz | Kapanış fiyatı, destek ve direnç seviyeleri** gibi önemli noktaların belirlenmesine yardımcı olur. |
Borsa fiyat türlerinden kapanış değeri, karar süreçlerinde de kritik rol oynar. Yatırımcılar ve finans uzmanları; borsa emir tiplerini seçerken, alım satım süreçlerinde ya da portföy düzenlemelerinde bu veriyi baz alır. Özetle kapanış fiyatı, yatırımcılar açısından bir referans noktasıdır.
Sürekli piyasada kapanış fiyatı, son işlem seansında verilen emirlere göre hesaplanır. Borsa kapanış fiyatı hesaplaması, tek fiyat marjına göre gerçekleştirilir. Kapanış seansında verilen emir fiyatları, son işlem tutarından maksimum %3 fazla olmalıdır. Söz konusu tutara uygulanan %3 marjın ardından tavan değer ortaya çıkar. Daha sonra tavan değer en yakın yukarı fiyata; taban değer ise en yakın yukarı fiyata yuvarlanır. Böylece kapanış fiyatının aşırı dalgalanması önlenir.
Öte yandan, %3 marj sınırının uygulanmadığı durumlar da bulunur. Emirlerin üst ya da alt sınır dışında işlem gördüğü zamanlarda bu sınır geçerli değildir. Bu gibi durumlarda kapanış fiyatı, yatırım aracının günlük değişim limitleri üzerinden hissenin baz fiyatı*** esas alınarak hesaplanır.
Borsada hisse senedi seçimi, birden fazla etkene bağlıdır. Bunlar içinde borsa fiyat türleri arasındaki minimum ve maksimum değerler ön plana çıkar. Borsa yüksek fiyatı, varlığın belirli bir zaman diliminde ulaştığı en yüksek değerdir. Talebin güçlendiğini ve trendin zirvesine ulaştığını ortaya koyar. Bu yönüyle menkul kıymetin gerilemeye başlayacağı direnç seviyesini göstererek yatırımcıların stratejilerine yön verir.
Borsa düşük fiyatı ise varlığın gerilediği en az değerdir. Talebin zayıfladığına ve ilgili varlığı önceden elden çıkaranların kazanç sağladığına işaret eder. Düşük fiyat, trendin dip noktasını yani destek seviyesini temsil edebilir. Yatırımcılar, menkul kıymetin bu fiyat düzeyinden yukarı tırmanacağını düşünerek yeni stratejiler izleyebilir.
İvme ve trendin göstergeleri olan borsa fiyat türleri, pek çok süreçte önemli rol oynar. Düşük ve yüksek fiyat; teknik analizlerde, hareketli ortalamalarda*****, trend çizgilerinde ve diğer analizlerde kullanılır. Ayrıca varlığın fiyat hareketlerine dair bir perspektif sunduğu için yatırımcılar, fon yöneticileri ve piyasa analistleri için kritik referans noktaları arasındadır.
Notlar:
*kapanış seansında toplanan emirlerin ardından ortaya çıkan ilk tutar
**yatırım aracının fiyatının yükselmeye ya da düşmeye başlayacağı noktalardır
***varlığın işlem göreceği seansın başlangıcında belirlenen referans fiyat
****belirli bir zaman dilimindeki fiyatların ortalamasıdır
19.11.2024
13.11.2024
Yorum Yazın
Konuyla ilgili sormak ya da eklemek istedikleriniz için yorum bırakabilirsiniz.