Bankalar Nasıl Batar, Batarsa Ne Olur?

Bankalar, çok büyük ölçekli ticari kuruluşlardır. Ekonominin farklı noktalarında önemli rol oynasalar da temelde birer şirkettirler. 2000’li yılların başında Türkiye’de batan bankalar olmuştur ve bu durum, tüketicilerde hâlâ korku yaratmaktadır. Peki bankalar nasıl batar, bankalar batarsa ne olur?

Bankalar Nasıl Batar?

Türkiye’de 2000’li yılların başı, ekonomik anlamda çok zorlu geçmiştir. Özellikle 1999 yılındaki depremin yarattığı ekonomik buhran, bazı bankaların batmasıyla sonuçlanmıştır. Bunun sebebi ise bankaların yeterli öz kaynağa sahip olmadan, sadece mevduat toplama mantığıyla çalışmasıdır. Söz konusu olayların ardından, devlet tarafından kurulan BDDK ve benzeri kurumlar, bankaları çok yakından denetlemeye başlamıştır. Bununla birlikte bankalara, belirli bir öz kaynak ayırmaları konusunda da zorunluluk getirilmiştir.

Bankalar genellikle mevduat sahiplerinin paralarını işleterek para sirkülasyonunu sağlarlar. Mevduat sahiplerinin paralarını, kredi çeken tüketicilere verirler. Kazandıkları faizin bir kısmını, vadeli mevduat sahiplerine öderler. Bu sayede belirli bir miktar para sürekli döner ve banka bu sayede kazanç sağlar. Bir bankanın kredi çekenlerden aldığı faiz, mevduat sahiplerine ödediği faizden az olursa o banka batar. Bununla birlikte kredi çeken tüketicilerin ani bir şekilde azalıp mevduat sahiplerinin de ani bir şekilde paralarını çekmesi, bankanın batmasına sebebiyet verecek bir başka durumdur.

Bahsedilen senaryoların gerçekleşme ihtimali çok düşük olmakla birlikte günümüz bankacılık sistemi, böyle durumlar sonucunda bir bankanın batmasına izin vermez. Bankaların merkez bankası bünyesinde de ayrılmış bir miktar sermayesi olur. İhtiyaç hâlinde bu paralar bankaya aktarılır ve banka ayakta kalmaya devam eder. Devlet bankalarının batma ihtimali yoktur ve özel bankalar, dünyanın en büyük şirketleri olarak kabul edildikleri için batma riskleri yok denecek kadar azdır. Böylesine büyük şirketlerin batması ekonomik anlamda ülkeye ciddi zararlar verebileceği için batmamaları için gerekli önlemler alınır.

Bankalar Batarsa Ne Olur?

Günümüzde alınan önlemler ve yapılan denetimler sonucunda bankaların batma ihtimali yok denecek kadar azdır fakat hiçbir zaman sıfır değildir. Sonuçta her bir banka, kendi içerisinde yapılanması olan bir şirkettir. Şirketlerin batma ihtimali ise az da olsa hep vardır. Bu ihtimale karşı alınan birtakım önlemler vardır ve bir bankanın batması durumunda, tüketicilerin zararı minimize edilir.

Bankaların Batması Ne Anlama Geliyor? içeriğimize göz atın! 

Bankaların Batması Durumunda Hisse Senedi Ne Olur?

Batış ihtimali karşısında tüketicilerin sorduğu ilk soru “Banka batarsa hisse senedi ne olur?” şeklindedir. Bunun sebebi, borsada işlem yapan yatırımcıların, aracı kurum olarak bankaları tercih etmesidir. Fakat hisse senetlerinin aslında bankalarla çok alakası yoktur. Bankalar, yatırımcıların hisse senedi alıp satmasına yardımcı olan aracı kurumlardır. Alınan hisse senetleri, Merkezi Kayıt İstanbul isimli dijital bir sistemde, hisseyi alan kişi adına kaydedilir. Banka batsa bile hisse senedi, aynı kişiye ait olur ve değerini korur.

Bankaların Batması Durumunda Yatırım Fonu Ne Olur?

Bankaların batması sonucunda büyük zarara uğrama riski olan gruplardan biri de yatırım fonu üzerinden birikimlerini değerlendiren yatırımcılardır. Peki banka batarsa yatırım fonu ne olur? Mali yapısı bozulduğu için yükümlülüklerini yerine getiremeyen kurumlara karşı hak sahibi olan yatırımcılar için, SPK tarafından Yatırımcı Tazmin Merkezi kurulmuştur. Bu kurum, hak sahiplerinin parasını korur ve bankanın batması durumunda gerekli ödemeyi yatırımcıya yapar. Yatırımcı Tazmin Merkezi’nin her bir yatırımcıya ödeyebileceği maksimum tutar, 2021 yılı için 100 bin TL’dir.

Bankaların Batması Durumunda Mevduat Hesabı Ne Olur?

“Banka batarsa mevduat ne olur?” sorusu, bankaların batma ihtimali ile ilgili en çok sorulan sorulardan biridir. Çünkü mevduat hesapları, doğrudan tüketicilerin parasını içerir. Tüketicilerin birikimlerini muhafaza ettikleri ve bankaların en önemli fon kaynağı olan mevduat hesapları, devlet güvencesi altındadır. TMSF tarafından güvence altına alınan bu hesaplardaki paralar, belirli limitler dahilinde mevduat sahiplerine ödenir.

Mevduat hesabının ne olduğu ile ilgili bazı soru işaretleri de vardır. Maaş hesabı, birikim hesabı, vadeli hesap gibi isimler de mevduat hesaplarını ifade eder. Daha detaylı bilgi “Mevduat Hesabı Nedir?” başlıklı yazımızda yer almaktadır.

Banka Batarsa Kiralık Kasaya El Konulur mu?

Bankada kasası olan tüketiciler, değerli eşyalarını güvenli bir şekilde saklamayı hedefler. Bu kasaların hem kasa sahibinde hem de banka yetkilisinde anahtarları olur ve iki anahtar aynı anda takılmadığı sürece kasa açılmaz. Bu açıdan kasalar güvenlidir fakat bankanın batma riskine karşı ne yapılmalıdır ve banka batarsa kasa ne olur?

Batan bir banka ile ilgili tüm mali işlemler Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na aktarılır. Dolayısıyla bankanın batması hâlinde kasa ile ilgili işlemleri de TMSF yürütür. Kasada bulunan değerli eşyalar, kasa sahiplerine iade edilir. Kasa sahipleri, bir bankanın batmasından en az etkilenen gruplar arasındadır ve büyük ihtimalle herhangi bir kayıp yaşamazlar.

Bankanın Batması Durumunda Bireysel Emeklilik Etkilenir mi?

Bireysel emeklilik sistemine katılan tüketiciler, bankaların batmasından etkilenmezler. Bireysel emeklilik sistemi, devlet kontrolünde işler ve tüm birikimler yine devlet kontrolü altındadır. Ayrıca bankalar bu birikimler için güvence verir ve süreci İstanbul Takas ve Saklama Bankası ile birlikte yürütür. BES için yatırılan para eksiksiz bir şekilde durur ve tüketici, başka bir banka üzerinden BES için para yatırmaya devam edebilir.

Bankalar Batarsa Borçlar Ne Olur?

Bankalara borçlu olan tüketiciler, konu ile ilgili “Banka batarsa borcum ne olur?” gibi soru işaretlerine sahip olabilirler. Bankanın batışı ile birlikte bankadaki borçların silineceği, halk arasında yayılmış yanlış bir bilgidir. Batan bir şirketin paraya ihtiyacı olur ve yasalar doğrultusunda alacaklarını tahsil etme hakkı bulunur. Batan banka adına bir kurul oluşturulur ve bu kurul, bankaya kredi ya da kredi kartı borcu olan kişilerle iletişime geçerek alacakları tahsil eder. Söz konusu borçların başka bir bankaya devredilmesi ve tüketicinin aynı ödeme planı üzerinden ödeme yapmaya devam etmesi de bir başka uygulamadır.

Bankalar Batarsa Paralar Geri Alınabilir mi?

“Bankalar batarsa ne olur?” sorusunu en çok soranlar, bankada parası olan tüketicilerdir. Çünkü bir bankanın batması, aslında vatandaşın parasının batması anlamına gelir. Bankacılık sistemi, temelde bir müşteriden alınan paranın başka bir müşteriye verilmesi şeklinde işler. Dolayısıyla banka battığında, asıl kayıp mevduat sahiplerinin olur. Peki bankalar batarsa paralar geri alınabilir mi?

Bankalardaki paralar, TL ya da yabancı birim olmasına bakılmaksızın devlet güvencesi altına alınır. Bu güvenceyi, devlet tarafından kurulmuş olan TMSF sağlar. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, bankacılık işlemlerinden alınan küçük paylar ile oluşturulan büyük bir fon havuzudur. Bir başka deyişle tüketicilerin sigortasıdır. TMSF, batan bankada parası olanlara, önceden belirlenmiş olan devlet güvencesi limitleri dahilinde ödeme yapar. Yani bir banka batarsa, tüketiciler o bankadaki paralarının bir kısmını ya da tamamını geri alabilir.

Hangi Bankalar Devlet Güvencesindedir?

Bankacılıkla ilgili kanunlar çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde hizmet veren tüm bankalar, devlet güvencesindedir. Söz konusu bankalar devlet bankası, özel banka ya da yabancı banka olması fark etmeksizin devlet tarafından güvence altına alınır. Bu hem ülke ekonomisi için hem de vatandaşların parası için önemli bir uygulamadır.

Devlet Güvencesi Ne Kadardır?

Devlet güvencesi, her yıl yeniden belirlenip duyurulmaktadır. Genellikle yükselme eğilimindeki devlet güvencesi tutarı, gerekli kararlar alındıktan sonra kamuoyuna sunulur. 2021 yılı için bankalardaki devlet güvencesi 150 bin TL’dir. Bu güvence bedeli, maksimum tutarı ifade etmektedir. Örneğin batan bir bankada 70 bin TL’si olan bir vatandaş, bu parasının tamamını geri alabilir. Ama 250 bin TL’si olan bir vatandaş, en fazla 150 bin TL’sini alabilir.

Bankalar, devlet güvencesi ve para politikası ile ilgili kararlar gibi merkez bankası kararları da önemlidir. Bu kararların neden önemli olduğu ile ilgili detaylı bilgiler “Merkez Bankası Kararları Neden Önemlidir?” başlıklı içeriğimizde yer almaktadır.